C. S. Lewis – autor nie tylko „Opowieści z Narnii”. 

W ramach cyklu „Rok z Narnią” na Bywalcu Życia chciałbym przedstawić Wam szerzej sylwetkę autora „Opowieści z Narnii”, brytyjskiego uczonego, znawcy średniowiecza, krytyka literackiego i wykładowcy na Oksfordzie – C. S. Lewisa. Poznaj bliżej bestsellerowego pisarza, którego opowieści i historie zawładnęły wyobraźnią milionów czytelników na całym świecie. 

Dzieciństwo w Belfaście i Strandtown. 

Clive Staples Lewis urodził się 29 listopada 1898 roku w Irlandii Północnej, a dokładnie w Belfaście u wybrzeży Morza Irlandzkiego. Jego ojcem był prawnik Albert James Lewis, a matką Flora (Florence) Lewis z domu Hamilton, córka anglikańskiego pastora. Clive miał o trzy lata starszego brata Warrena. W 1905 roku rodzina przeprowadziła się do Strandtown (również Irlandia) do dużego domu Little Lea. Trzy lata później zmarła matka Lewisa na nowotwór jamy brzusznej, gdy chłopak miał zaledwie 10 lat.  

CIEKAWOSTKA! Rodzice Lewisa próbowali swoich sił w pisaniu opowieści przygodowych. Florence nawet opublikowała opowiadanie pt. „Princess Rossetta” w czasopiśmie The Household Journal.

CIEKAWOSTKA! Clive w domu posiadał wiele zwierząt. To m.in. kanarek Peter, domowa mysz Tommy oraz ukochany pies yorkshire terier, który zginął pod kołami samochodu. Ku jego upamiętnieniu Lewis kazał mówić na siebie Jacksie. Z biegiem lat Jacksie (dla swoich znajomych i przyjaciół) stał się Jackiem. 

CIEKAWOSTKA! Młody Lewis bardzo lubił wycieczki rowerowe, a w szczególności nad zatokę Belfast Lough, do której przybijały statki i okręty. Już wtedy snuł opowieści o marynarzach, co niewątpliwie przełożyło się w późniejszych latach na fabułę powieści „Podróży Wędrowca do Świtu” – trzeciego tomu o narnijskim świecie.  

CIEKAWOSTKA! Jack ze swoim kuzynem Claire Clappertonem uwielbiali przesiadywać w bogato rzeźbionej, dębowej szafie (którą wykonał Albert Lewis), aby snuć opowieści przygodowe. Szafa w późniejszych czasach posłużyła Lewisowi jako jeden z portali do Narnii.  

CIEKAWOSTKA! Warren i Jack spędzali dużo czasu w bibliotece rodziców, czytając książki Edith Nesbit ( m.in. Pięcioro dzieci i coś, Poszukiwacze skarbu), Beatrix Potter (m.in. Wiewiórka Chrupuś, Króliczek Piotruś) oraz niezliczone opowieści o rycerzach. Bracia również tworzyli własne światy i historie. Są twórcami wyimaginowanego Królestwa Boxen, którego zamieszkiwali mówiące zwierzęta. 

CIEKAWOSTKA! Jack dowiedział się o śmierci matki, gdy bolał go ząb i leżał pod kołdrą. Wiadomość przekazał mu ojciec, który na tyle źle zniósł odejście małżonki, że de facto przestał być ojcem dla swoich synów. Stał się wybuchowy, porywczy i nieprzyjemny. Młody Lewis nigdy nie pogodził się ze śmiercią Florence. To wydarzenie na zawsze go zmieniło.    

Czas zdobywania wiedzy.

Bracia, zaledwie kilka tygodni po śmierci matki, zaczęli naukę w Wynard School w mieście Watford. Szkoła zbankrutowała w ciągu dwóch lat, dlatego ojciec Lewisa przeniósł syna do Campbell College w samym Belfaście. Jack zaczął naukę w październiku, a przerwał już w listopadzie z powodów zdrowotnych. Rok później Lewis uczęszczał do gimnazjum o nazwie Cherbourg House w Malven. Gdy ukończył gimnazjum, zapisał się do Malvern College. Jack nie mógł odnaleźć się w nowej rzeczywistości, dlatego Albert Lewis załatwił synowi prywatne nauczanie w Great Bookham (hrabstwo Surrey) u W. Kirkpatricka. 17 kwietnia 1917 roku Lewis zapisał się do kolegium University College w Oksfordzie, lecz naukę przerwała mu wojna. Został powołany do pułku piechoty z Somerset, a następnie do batalionu kadetów w Oksfordzie, z którym wyruszył na front francuski. Lewis ponownie rozpoczął studia na Oksfordzie, wybierając zajęcia z filozofii, filologii klasycznej oraz literatury angielskiej.

CIEKAWOSTKA! Wynard House (pierwsza szkoła Lewisa) nie było dobrym miejscem. Z wielu względów. Szkoła nie posiadała biblioteki, boiska. Była w stanie surowym. Za to kadra nauczycielska wymagała aż nadto od uczniów. Nawet za najmniejsze złamanie regulaminu karano pobiciem trzcinowym patykiem. Sam jej dyrektor Robert Capron należał do osób porywczych, lubił znęcać się nad wychowankami psychicznie i fizycznie. Szkoła szybko zbankrutowała, a Robert Capron został uznany za osobę niepoczytalną. Jack szczerze nienawidził Wynard House, do tego stopnia, że porównywał ją do obozu koncentracyjnego. W tym czasie Lewis zaczął czytać Biblię, która była dla niego otuchą na trudne czasy. Układał samodzielnie modlitwy. Udręka trwała aż albo tylko dwa lata.

CIEKAWOSTKA! W 1913 roku rozpoczął studia w Malvern College – wielkiej instytucji, w której stawiano na ducha rywalizacji. Nie czuł się tam najlepiej. Jako że urodził się z wadą kciuka, nie mógł w równy sposób jak jego rówieśnicy trzymać piłki, ani kija do krykieta. Co nie przysparzało mu znajomych. 

CIEKAWOSTKA! Prywatne nauczanie u W. Kirkpatricka poskutkowało odejściem Lewisa od wiary chrześcijańskiej. Sam nauczyciel był ateistą i zależało mu, aby Jack myślał samodzielnie, a swe poglądy ucierał w dyskusjach. Już wcześniej chłopiec fascynował się pismami ezoterycznymi i okultystycznymi. Jednak wczesna strata matki była tym wydarzenie, które spowodowało pękniecie wiary u Lewisa i późniejszy od niej odwrót.

CIEKAWOSTKA! W 1916 roku Kirkpatrick wziął Jacka na wyprawę, której punktem odwiedzin były stragany (z książkami), które przylegały do dworca kolejowego. Tam Lewis znalazł Phantastes George’a MacDonalda, który nie ukrywał swojego silnego przywiązania do wiary. Jego twórczość sprawiła, że Jacka na nowo ciągnęło do Boga.

CIEKAWOSTKA! Na Oksfordzie Lewis dostał całkiem przytulne lokum, w którym podłogi wyścielono grubymi dywanami, w kątach umieszczono kominek oraz fortepian. Podobno w pokoju Jacka kiedyś mieszkała Percy Bysshe Shelly – przedstawicielka angielskiego romantyzmu, jej najpopularniejszym dziełem jest Oda do wiatru zachodniego.

CIEKAWOSTKA! W wieku 19 lat wysłano go na linię frontu w Arras, gdzie na własnej skórze przekonał się o niszczycielskiej sile wojny, która domagała się ofiar. W kwietniu 1918 roku obok Jacka wybuchł pocisk, który ranił jego twarz, rękę i nogę. Kilka miesięcy później w akcji zginął jego najlepszy przyjaciela Edward Francis Moore, na którego mówiono pieszczotliwie Paddy. Mężczyźni przyrzekli sobie, że gdyby któryś z nich zginął na wojnie, ten drugi zaopiekuje się jego rodzicem. I tak Lewis zaprzyjaźnił się z Janie King Moore (matką Edwarda), że zamieszkał w jej domu, przedstawiał kobietę jako swoją mamę i towarzyszył Janie aż do jej śmierci w 1951 roku, czyli ponad trzydzieści lat.        

Kariera pisarska i naukowa.

Od 1925 roku C. S. Lewis wykładał na Oksfordzie, brał również czynny udział w oksfordzkim klubie Sokratesa. W 1936 roku wydał pracę naukową pt. Alegoria Miłości, poświęconą średniowiecznej poezji miłosnej. W latach 1941 – 1943 prowadził radiowy cykl pogadanek dla BBC, w którym dużo rozważał o religii. 2 maja 1941 roku opublikował na ramach czasopisma The Guardian 1-wszy z 31 Listów starego diabła do młodego. 16 października 1951 roku Lewis napisał pierwszy tom Opowieści z Narnii. W 1954 roku przyjął posadę w nowo utworzonej Katedrze Literatury Średniowiecznej i Renesansowej w kolegium Magdalene na Uniwersytecie Cambridge. Jednak nawet wtedy często powracał do Oksfordu. 

CIEKAWOSTKA! Jack był bardzo lubianym wykładowcą. Wykład zaczynał jeszcze na korytarzu (wchodząc do środka), a kończył zwykle pięć minut przed czasem, nonszalancko opuszczając salę. Mówił rzeczowo, skrupulatnie, niskim i nosowym głosem z lekkim irlandzkim akcentem. 

CIEKAWOSTKA! 1929 roku Jack traci ojca i choć ich relacje nie były najlepsze, śmierć Alberta wstrząsnęła nim. Również w tym roku trzydziestojednoletni Lewis na dobre nawraca się na wiarę chrześcijańską, w dużej mierze dzięki znajomości z Tolkienem, Bartfield’em (który po raz pierwszy podważył materialistyczny ogląd świata Lewisa), Hugo Dysonem oraz Greeves’em, którzy wspólnie utworzyli społeczność literacką pod nazwą Inklingowie. Spotykali się w czwartki, na początku w domu Jacka.

CIEKAWOSTKA! Lewis często uczęszczał do teatrów i kin. Animację Walta Disney’a – Królewnę Śnieżkę uznał za bardzo przyjemny film.

CIEKAWOSTKA! Radiowe pogawędki Lewisa, które cieszyły się ogromną popularnością, postanowiono wydać w formie książkowej: Rozmowy na antenie, Zachowanie chrześcijańskie, Poza osobowością. 

CIEKAWOSTKA! Jack lubował się w wybornym alkoholu, tytoniu dobrej próby oraz sowitym posiłku. 

CIEKAWOSTKA! Lewis wydawał Opowieści z Narnii od 1951 roku, co roku nowy tom. Tuż przed swoją śmiercią zredagował od nowa wszystkie 7 części.     

Miłość epistolarna.

Joy Gresham – amerykańska pisarka pochodzenia żydowskiego – zauroczyła się twórczością C. S. Lewisa, dlatego nieraz pisała do niego listy. Jack z wielką przyjemnością jej odpisywał, więc nic dziwnego, że w końcu postanowili poznać się osobiście. Zauroczenie twórczością przerodziło się na zauroczenie sobą nawzajem. 23 kwietnia 1956 roku Joy i Jack zawarli cywilny związek małżeński, który to Joy dawał możliwość stałego pobytu w Anglii, a jej synom obywatelstwo brytyjskie. Zaledwie rok później u Joy wykryto nowotwór kości, który spowodował, że małżeństwo przeniosło się do Kilns. 13 lipca 1960 roku Joy zmarła, tuż po wycieczce nad morze Egejskie. 

CIEKAWOSTKA! Joy i Jack wzięli ślub sakramentalny, gdy kobieta leżała w szpitalu w Wingfield. Po jej śmierci, Lewis zaopiekował się jej synami z poprzedniego małżeństwa.

CIEKAWOSTKA! Wspaniała relacja Jacka i Joy stała się kanwą do filmu Cienista dolina (1993 r.) z Anthonym Hopkinsem i Debrą Winger w rolach głównych.           

Ostatnie lata C. S. Lewisa.

W połowie czerwca 1961 roku Lewis zaczął tracić zdrowie. Zdiagnozowano u niego niewydolność nerek oraz toksemię, która powodowała arytmię serca. Na Uniwersytecie Cambridge opuścił semestr jesienny, ale powrócił do nauczania już w kwietniu. Dwa lata później doznał ataku serca, czego skutkiem zdecydował się przeprowadzić do Kilns. Ostatecznie zrezygnował z posady akademickiej. Jego stan pogarszał się stopniowo, aż w listopadzie 1962 roku stwierdzono u Lewisa końcowe stadium niewydolności nerek. 22 listopada 1963 roku przeszedł kolejny atak serca, który zakończył się jego śmiercią. Został pochowany na cmentarzu przy Kościele Trójcy Świętej w wiosce Headington Quarry.

CIEKAWOSTKA! W dniu śmieci Lewisa miał miejsce atak na prezydenta USA Johna F. Kennedy’ego, a także zmarł pisarz Aldous Huxley.